Baby Led Weaning

Khi Anh Thi còn nhỏ, mình đã áp dụng cho bé phương pháp ăn dặm gần giống với ăn dặm kiểu Nhật (ADKN) và đã thu được những hiệu quả nhất định. Bây giờ Kitty cũng sắp sửa bước vào giai đoạn ăn dặm, mình đã tìm hiểu và quyết định sẽ cho bé theo phương pháp Baby Led Weaning (BLW). Mình không có ý định so sánh xem phương pháp nào tốt hơn, bởi đây đều là những phương pháp tiên tiến, khoa học nếu được áp dụng đúng cách. Cả hai phương pháp đều khuyến khích bé tự ăn theo nhu cầu và tạo điều kiện để bé thưởng thức các loại đồ ăn khác nhau một cách riêng biệt. Tuy nhiên, điểm khác biệt chính là ADKN trải qua các giai đoạn từ mịn đến thô, khởi đầu là đút muỗng và sau đó để bé tự xúc ăn; còn BLW thì bé được ngồi ăn chủ động, tự quyết định và tiếp xúc với thức ăn thô ngay từ đầu. Mình thích phương pháp BLW ở chỗ nó không đòi hỏi sự chế biến tỉ mẩn và cầu kỳ như ADKN, đồng thời tạo điều kiện cho bé phát huy tính tự lập và tự chịu trách nhiệm với quyết định của bản thân từ khi còn bé.

Dưới đây là những kiến thức về phương pháp BLW mà mình đã tìm hiểu, tổng hợp và biên dịch.

BLW là gì?

BLW là phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định (giống như cái tên Baby-led của nó), do đó đòi hỏi ba mẹ phải tôn trọng quyết định của bé. Bé từ 6 tháng tuổi trở lên có thể theo phương pháp này, trên nguyên tắc sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính trong năm đầu đời. BLW giúp bé tận hưởng bữa ăn một cách chủ động. Phương pháp này không mới, nó khá phổ biến ở nhiều nước châu Âu và châu Mỹ.

Nếu bạn đã quen với hình ảnh các bé được mẹ dùng muỗng đút thức ăn nghiền nhuyễn vào miệng, bé nhè ra và mẹ lại vét vào cho đến khi nào bé nuốt thì thôi, thì BLW sẽ là một hình ảnh hoàn toàn khác. Với phương pháp này, sẽ không có chuyện đút muỗng hay nghiền nhuyễn, mà ba mẹ sẽ cung cấp cho bé những thức ăn có hình dạng và kích cỡ phù hợp để bé có thể cầm lấy và tự đút cho mình bằng các ngón tay, tự chọn thức ăn, tự quyết định ăn bao nhiêu và ăn với tốc độ như thế nào.

Rất có thể nhiều mẹ sẽ lo lắng bé ăn như thế nhỡ bị hóc thì sao. Thực ra, bé cũng như người lớn, dễ bị hóc hay nghẹn hơn khi có người đút cho, bởi về cơ bản đó là kiểu ăn thụ động - bé không kiểm soát được lượng thức ăn đưa vào. Khi bé tự cho thức ăn vào miệng thì bé cũng nhận thức là mình đang ăn và sẽ điều khiển lưỡi, hàm, môi, họng một cách phù hợp. Nếu thức ăn to quá thì bé sẽ nhè ra. Tất nhiên, việc bé bị ọe vào thời gian đầu là hoàn toàn có thể. Nhưng ọe chỉ là một phản ứng của bé khi không chấp nhận đồ ăn. Sau vài lần ọe thì bé cũng hình thành ý thức và kỹ năng để biết ăn bao nhiêu, ăn như thế nào cho khỏi ọe. Thất bại là mẹ thành công mà.

Đã áp dụng phương pháp BLW thì mẹ phải tin tưởng bé. Tất cả những em bé khỏe mạnh đều có thể làm điều đó từ 6 tháng tuổi, khi bé đã có thể ngồi khá vững và hệ tiêu hóa cũng như miễn dịch đã đủ trưởng thành giúp bé hấp thụ các thức ăn khác ngoài sữa. Bé không cần được đút muỗng, bé chỉ cần được tạo cơ hội để tự ăn mà thôi. 

BLW giúp bé ăn uống một cách thoải mái, tự lập và rèn luyện kỹ năng ăn cho bé, cụ thể là: 

- cho phép bé khám phá mùi vị và cảm giác về độ thô mịn

- khuyến khích sự độc lập và tự tin

- giúp bé phát triển các kỹ năng nhai và phối hợp giữa mắt và tay

- làm cho bữa ăn của bé bớt áp lực.

Khi nào có thể cho bé bắt đầu theo BLW?

6 tháng tuổi là thời điểm phù hợp để cho bé bắt đầu ăn dặm theo phương pháp BLW. Lúc này, bé đã có thể tự ngồi hoặc ngồi với sự hỗ trợ của người lớn khá vững, có thể điều khiển tay một cách linh hoạt, hệ tiêu hóa và miễn dịch trưởng thành hơn cũng cho phép bé tiếp nhận thêm nhiều thức ăn lạ ngoài món sữa của bé. Vì bắt đầu từ 6 tháng nên bé hoàn toàn không cần đến việc đút muỗng. Bé có thể dùng tay để đưa thức ăn vào miệng.

Những lợi ích chính của phương pháp BLW

Với phương pháp BLW, bé được tận hưởng việc ăn uống, được tìm hiểu các thức ăn khác nhau và “tự xử”. Bé đóng vai trò chủ động trong bữa ăn và kiểm soát được mình ăn gì, ăn bao nhiêu cũng như ăn với tốc độ như thế nào. Điều đó làm cho bữa ăn của bé thêm thú vị và không áp lực. Mà không chỉ bé thú vị, cả ba mẹ cũng thú vị vì được xem bé “học ăn”, lại không phải chịu áp lực về việc phải cho bé ăn hoặc ép bé ăn bằng được.

Dưới đây là những lợi ích chính của việc ăn dặm theo phương pháp BLW:

1. Bé ăn và phát triển kỹ năng một cách tự nhiên

- Bé ăn theo bản năng của mình khi đã sẵn sàng – giống như bất kỳ động vật con nào khác.

- BLW dùng các kỹ năng mà mọi em bé khỏe mạnh đang phát triển ở giai đoạn thứ hai trong năm đầu đời đều có để giúp bé khám phá thức ăn theo nhịp độ riêng của mình.

- BLW cho phép bé sử dụng tay và miệng của mình theo bản năng để tìm hiểu về mọi loại vật thể, bao gồm cả thức ăn.

2. Học cách tận hưởng và tin tưởng thức ăn

- Phương pháp ăn dặm kiểu BLW giúp bé khám phá những vị khác biệt và bắt đầu học cách nhận biết thức ăn mà bé thích.

- Bé háo hức thử nghiệm những đồ ăn mới. Bé hiếm khi trở nên kén ăn hoặc nghi ngờ thức ăn khi lớn hơn – có thể là vì bé được phép sử dụng bản năng của mình để quyết định ăn gì và không ăn gì.

- Việc tiếp nhận nhiều loại thức ăn khác nhau tốt cho vấn đề dinh dưỡng lâu dài của bé cũng như việc tận hưởng thú vui ăn uống.

3. Bé được học ăn

- Bé học cách kiểm soát thức ăn với những kích thước, hình dạng và độ thô mịn khác nhau ngay từ đầu trên nguyên tắc tự xử lý và đưa vào miệng, vì thế bé nhanh chóng trở nên khéo léo khi tiếp cận nhiều loại thức ăn.

- Bé học được cách dùng lưỡi điều khiển thức ăn trong miệng và biết mình có thể đưa vào bao nhiêu là an toàn. Bé sẽ biết cách cắn thành miếng nhỏ để nhai, trong khi những em bé lớn hơn đã quen với việc được đút muỗng thường nhét quá đầy vào miệng khi lần đầu tiên được phép tự ăn.

- Việc học nhai hiệu quả tạo điều kiện cho bé tiếp nhận được mọi dưỡng chất cần thiết và cũng hỗ trợ cho vấn đề tiêu hóa của bé.

- Tập nhai sớm khi đã sẵn sàng giúp bé phát triển các cơ mặt cần thiết khi bé học nói

4. Giúp bé tìm hiểu thế giới

- Với bé thì chơi cũng cần thiết cho việc học. Bé học các khái niệm như ít/nhiều, kích cỡ, hình dạng, độ nặng, độ thô mịn... chỉ bằng cách “chơi” với thức ăn của mình.

- Vì mọi giác quan của bé (nhìn, sờ, nghe, ngửi và nếm) đều được tham gia khi bé tự ăn nên bé khám phá được cách liên hệ những điều này với nhau để hiểu hơn về thế giới quanh mình.

5. Phát triển khả năng tiếp cận

- Phương pháp BLW tạo điều kiện để bé tập điều phối tay và mắt mỗi lần sử dụng ngón tay đưa thức ăn vào miệng. Ngoài ra, việc thử nghiệm những món ăn thú vị với kích cỡ và độ thô mịn khác nhau hàng ngày sẽ làm  tăng sự khéo léo của bé.

- Việc bé tự chăm lo cho bản thân sẽ giúp bé học hỏi và cho bé sự tự tin về khả năng và quyết định của chính mình.

6. Bé được tham gia bữa ăn gia đình

- Việc tham gia bữa ăn gia đình, ăn cùng thức ăn và tham gia “sinh hoạt xã hội" là một niềm vui dành cho bé.

- Bé bắt chước hành vi của người lớn trong bữa ăn, vì thế bé chuyển sang việc sử dụng các đồ dùng ăn uống một cách tự nhiên và chấp nhận cách ăn ở bàn như mong muốn của gia đình.

- Bé học được cách ăn các món khác nhau, cách chia sẻ, đợi đến phần mình và cách giao tiếp.

- Cùng tham gia bữa ăn có tác động tích cực đến các mối quan hệ gia đình, các kỹ năng xã hội, việc phát triển ngôn ngữ và thói quen ăn uống lành mạnh

7. Phát triển thói quen ăn uống lành mạnh

- Bé sẽ thấy ngon miệng hơn khi được chọn ăn thứ mình muốn, ăn theo tốc độ riêng của bé, và quyết định khi nào thì đủ. Điều này giúp bé tránh được sự kén chọn cũng như tình trạng béo phì sau này.

- Vì bé tham gia vào những bữa ăn chung lành mạnh ngay từ đầu nên bé ít khả năng chọn những thức ăn không tốt khi lớn hơn (hoặc cần đến thức ăn riêng cho mình) và vì thế nhận được nhiều dưỡng chất hơn về lâu dài. Tuy nhiên cần lưu ý là ba mẹ cũng phải có chế độ ăn khoa học để ảnh hưởng tốt đến bé.

8. Bữa ăn dễ dàng và đơn giản

- Việc nghiền thức ăn mất thời gian và tỉ mỉ, có thể tốn kém nữa (đây cũng là điều khiến mình không thích lắm ở phương pháp ADKN - vốn phù hợp hơn với các bà mẹ Nhật chủ yếu làm việc nội trợ, có nhiều thời gian chăm sóc chồng con). Với BLW thì điều đó không cần thiết. Miễn là ba mẹ có chế độ ăn lành mạnh thì họ có thể tạo điều kiện cho con thích nghi với bữa ăn của mình.

- Không vấn đề gì nếu cả nhà muốn ra ngoài ăn. Bé đã quen được ăn cùng bàn với người lớn và thưởng thức đồ ăn của người lớn nên gia đình không nhất thiết phải chọn những nhà hàng có thực đơn dành riêng cho bé. (Điều này rất hữu ích với những nhà khoái đi du lịch như nhà mình.)

- Với BLW thì mọi người ăn cùng nhau; người lớn không phải dùng muỗng để đút bé trong khi đồ ăn cứ nguội dần đi và mọi người đều tham gia vào “nhịp điệu ăn uống” chung.

9. Không phải “đánh vật” với bữa ăn

- Khi không có áp lực về việc bé phải ăn thì cũng không có cơ hội để bữa ăn trở thành một bãi chiến trường, vì thế những vấn đề như bé không chịu ăn hoặc ám ảnh với bữa ăn hiếm khi xảy ra.

- Bé được tôn trọng quyết định của mình về việc ăn hoặc không ăn gì và khi nào thì ngừng ăn, vì thế không cần phải bày trò chơi để dỗ bé ăn khi bé không muốn hoặc lừa bé ăn.

- Cả gia đình có thể cùng tận hưởng những bữa ăn một cách thoải mái, cả ba mẹ và bé đều được thư giãn và hạnh phúc.

Những nguyên tắc cơ bản khi áp dụng BLW

1. Thức ăn
- Có thể chia sẻ với bé những thức ăn tốt cho sức khỏe của gia đình, ví dụ như trái cây, rau củ, thịt, phô mai, trứng luộc, bánh mì, cơm, mì sợi và hầu hết các loại cá. Tuy nhiên tùy giai đoạn mà bé được ăn những loại thức ăn phù hợp (tham khảo: Thức ăn cho bé trong độ tuổi ăn dặm). Hãy chọn những thức ăn dễ cắt hình que hoặc sợi lớn khi bé bắt đầu ăn. Nên tránh những thức ăn có muối và đường, thức ăn nhanh và đồ chế biến sẵn, mật ong, sò hến, trứng lòng đào và các loại hạt.

2. Cách ăn

- Cho bé ngồi thẳng người, quay mặt về phía bàn (ngồi trên ghế ăn hoặc trên đùi ba mẹ). Hãy đảm bảo là bé ngồi vững và có thể dùng bàn tay và cánh tay thoải mái.

- Cung cấp thức ăn cho bé chứ không phải cho bé ăn. Hãy đặt đồ ăn trước mặt bé hoặc cho bé lấy nó từ tay mẹ và để bé tự quyết định.

- Hãy bắt đầu với những thức ăn dễ nhặt và cầm nắm - những mẩu thức ăn hình que hoặc sợi dài là tốt nhất lúc khởi đầu. Hãy cho bé làm quen với những hình dạng và độ thô mịn mới dần dần để bé biết cách xử lý chúng.

- Cho bé tham gia bữa ăn của gia đình bất cứ khi nào có thể. Hãy cho bé ăn thức ăn giống như của người lớn để bé có thể bắt chước.

- Hãy chọn những thời điểm bé không mệt và đói để bé có thể tập trung. Bữa ăn là giờ vui chơi và học hỏi. Bé vẫn tiếp nhận nguồn dinh dưỡng chính từ sữa.

- Hãy cho bé bú sữa mẹ hoặc sữa công thức trước khi ăn dặm kiểu BLW bởi sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính của bé cho tới 1 tuổi. Hơn nữa bé không quá đói thì sẽ không bị "vồ vập" quá khi ăn, bé sẽ bình tĩnh và tự chủ hơn. Bú cách giờ ăn dặm 1 tiếng là tốt nhất vì nếu bé có ọe thì cũng không ảnh hưởng đến khẩu phần sữa trước đó.

- Có thể cho bé uống nước cùng bữa ăn nếu bé thấy cần.

- Đừng hối thúc bé hoặc làm bé rối trí khi xử lý thức ăn. Hãy cho phép bé tập trung và tận dụng thời gian của mình.

- Đừng đút thức ăn vào miệng bé hoặc cố thuyết phục bé ăn nhiều hơn mức mình muốn.

3. Nguyên tắc an toàn:

- Cho bé ngồi thẳng khi ăn

- Không cho bé ăn nguyên hạt

- Cắt nhỏ những loại quả có lõi hạt như ô liu hoặc anh đào ra làm hai và vứt hạt đi

- Đừng để ai khác ngoài bé đút thức ăn vào miệng bé

- ĐỪNG BAO GIỜ để bé một mình với thức ăn

Bí quyết thành công

- Hãy xem giờ ăn là giờ chơi trên nguyên tắc tạo hứng thú cho bé (chứ không phải biến giờ ăn thành giờ chơi bằng cách cho bé đồ chơi và đi rong như nhiều mẹ vẫn thường làm). Bé cần ngồi ăn nghiêm túc với một tâm trạng thoải mái và được phép khám phá chủ động. Hãy chấp nhận là bé đang học tập và thử nghiệm chứ không nhất thiết phải ăn. Sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính của bé.

- Tiếp tục duy trì việc cho bé bú sữa theo nhu cầu, thức ăn dặm chỉ là phần phụ thêm chứ không phải thay thế cho sữa. Bé sẽ giảm sữa từ từ theo thời gian biểu của chính mình.

- Đừng trông mong bé ăn nhiều vào lần đầu. Nhiều bé ăn rất ít trong những tháng ăn dặm đầu tiên. Điều quan trọng là bé học được thói quen ăn uống tốt chứ không phải là ăn bao nhiêu. Đừng áp lực với việc phải nhét vào người bé một lượng bao nhiêu đó. Bé còn cả cuộc đời để ăn cơ mà.

- Hãy thử ăn cùng bé và cho bé tham gia bữa ăn của ba mẹ khi có thể để bé có nhiều cơ hội bắt chước và thực hành các kỹ năng mới.

- Hãy chấp nhận bé bày bừa đồ ăn và thậm chí bôi nhoe nhoét đầy người. Hãy nhớ rằng bé đang học ăn.  Nếu mẹ cảm thấy mệt mỏi với việc dọn dẹp nhà cửa thì hãy trải một tấm lót sạch dưới ghế để giữ nhà được sạch.

- Hãy cho phép cả bé lẫn ba mẹ có điều kiện tận hưởng bữa ăn. Nhờ cách đó mà bé háo hức thử những thức ăn mới và trông chờ đến giờ ăn.

Tóm lại, BLW cho bé cơ hội được tự quyết định ăn theo bản năng và nhu cầu, kết hợp sự rèn luyện kỹ năng theo tự nhiên lẫn xu hướng xã hội, nhờ đó bé có ý thức tự giác, độc lập, tự tin và bé cũng học hỏi được nhiều hơn về cuộc sống. Tuy nhiên, để thành công thì ba mẹ phải kiên trì, tin tưởng và tạo điều kiện cho bé "khẳng định chính mình".

Dưới đây là một clip về BLW, chúng ta cùng xem để thấy phương pháp này thú vị như thế nào nhé.

Và clip này nữa: http://www.youtube.com/watch?v=xVBdMDl4RXo&feature=player_embedded

----------------------------------------------

Nguồn tham khảo:

- www.rapleyweaning.com

- www.baby-led.com

- www.babyledweaning.com
- www.babyworld.co.uk

Kỳ sau:
- Thực hiện phương pháp BLW - những điều nên và không nên làm

- Thực đơn BLW cho bé 6-8 tháng

Tinh nghịch

Dạo này con khoái gặm chân giò:

Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa!

Xòe bàn tay, đếm ngón tay:

Nhớ "khi xưa ta bé" có cái trò hay hay, à, gặm tay đó mà.

Lật nữa:

Đôi khi cũng khoái le lưỡi như Einstein:

Nằm chơi thôi:

Hãy tự xúc ăn đi con!

Tập cho con tự xúc ăn có lẽ là vấn đề nan giải của rất nhiều bà mẹ Việt.

Sở dĩ có một chút phân biệt như thế vì quả thực mình thấy đa số trẻ con ở các nước phát triển rất tự lập trong chuyện ăn uống và nhiều chuyện khác nữa. Mình không tin là con nít Tây giỏi giang, dễ tính hơn con nít Ta, mà chẳng qua là các bé Tây đã được rèn luyện một cách nghiêm túc và đúng phương pháp. Mình ủng hộ những người mẹ biết tập cho con tự xúc ăn từ khi còn rất nhỏ. Bé tự xúc ăn là hành vi chủ động, nếu được hướng dẫn và khuyến khích thì bé sẽ có một thói quen tốt khi ăn - điều đó có lợi cho bé cả về sức khỏe lẫn hành vi. Bữa ăn của bé diễn ra một cách nhẹ nhàng thì ba mẹ cũng đỡ tốn thời gian hơn, tinh thần thoải mái hơn, sinh hoạt gia đình được hài hòa hơn. Quan trọng hơn: tập cho con tự xúc ăn cũng là một bước cơ bản để bé rèn luyện tính tự lập và kỹ năng chăm sóc bản thân.

Anh Thi nhà mình được tập cho tự ăn từ thời còn ăn dặm. 2 tuổi, bé đã ăn chung bữa ăn với người lớn và theo ba mẹ đi du lịch nhiều vùng miền trên cả nước. Chưa đầy 3 tuổi, con tự chọn đồ ăn cho mình, tự xúc ăn thành thạo và biết xử lý tình huống trong vụ ăn uống (ví dụ: thức ăn quá nóng/ lạnh, có xương, miếng quá to...). Đi học mẫu giáo, bé không những không làm khổ cô giáo vì mấy vụ ăn uống mà còn giúp cô bảo ban các bạn phải ăn tốt nữa.

Tất nhiên, để hưởng quả ngọt thì mẹ phải kiên trì tập cho bé từ những ngày đầu. Mình xin chia sẻ một số phương pháp để tập cho bé tự ăn.

1. Hãy để bé chủ động

Không nhiều bà mẹ có thói quen để bé chủ động với bữa ăn của mình. Lý do mà họ đưa ra là: bé ăn quá lâu mà mẹ thì phải làm nhiều việc khác, bé làm vung vãi đồ ăn ra sàn, bé chỉ ăn những thứ bé thích mà có khi 10 ngày vẫn thích mỗi một món, v.v..

Quả có thế thực, nhưng nếu mẹ cầu toàn quá thì đến bao giờ bé mới được thay mẹ để tự chăm lo cho mình đây? Bé không phải là con rô bốt được lập trình sẵn để mẹ nhấn nút là chạy. Bé chưa được trải nghiệm chuyện ăn uống thì dĩ nhiên bé còn rất vụng. Hơn nữa, bé đang ở độ tuổi tò mò và mong muốn khám phá, bé cũng quan tâm đến sở thích của bé hơn là cái nhà sạch của mẹ... Vì vậy, mẹ hãy chấp nhận là bé đang HỌC ĂN, mà đã học thì ban đầu phải có sai, sai rồi rửa, cứ thế mà quy trình của bé được hoàn thiện dần. 

Khi bé đang thời kỳ ăn dặm, thì việc tập cho bé một thói quen ăn tốt quan trọng hơn là bé ăn được bao nhiêu. Sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính nên đừng lo lắng nếu mấy tháng đầu tập ăn bé còn ăn được ít quá. Mẹ có thể kết hợp việc đút bé ăn với việc cho bé tự khám phá, tuy nhiên không nên thực hiện cả hai điều này trong cùng một bữa ăn, mà hãy tách ra các bữa riêng biệt. Nếu bé đã biết ngồi, hãy sắm cho bé một cái ghế ngồi ăn, bày ra đó một bộ đồ ăn đẹp và an toàn (VD: mình đã mua cho Kitty bộ chén ăn dặm bằng nhựa có các nhân vật hoạt hình, BPA free, có thể tiệt trùng và dùng được trong lò vi sóng; muỗng cán nhựa với đầu xúc là silicon rất mềm để không làm tổn thương nướu của bé), chuẩn bị thức ăn phù hợp cho bé, ban đầu hướng dẫn cho bé ăn với các động tác mẫu ngộ nghĩnh và sau đó để bé "tự xử" với sự giám sát một cách tế nhị nhưng cẩn thận của mẹ. Thỉnh thoảng, mẹ phải sửa lại tư thế cho bé. Đừng bực mình nếu bé "vẽ râu" nhiều hơn là ăn. Nếu bé chưa sẵn sàng hoặc không hào hứng với việc luyện tập thì hãy đút cho bé và tiếp tục khơi gợi sự tò mò, ham muốn thử thách của bé khi thấy mẹ tự xúc ăn một cách rất ngon miệng. Bé cũng rất khoái trò ăn bốc (finger food) nên mẹ hãy rửa tay sạch sẽ cho bé, chuẩn bị những món dễ bốc và dễ "gặm nhấm" như những mẩu cà rốt, khoai tây luộc thật mềm, những sợi mì mềm hoặc những miếng bánh ngũ cốc mềm vừa tay và tan trên lưỡi để bé không bị hóc... Nếu bé có một cái mặt mèo và thức ăn nhoe nhoét đầy tay, đừng lấy làm phiền mà hãy nghĩ bé thật đáng yêu vì những khoảnh khắc như vậy không dễ gì mẹ có được sau này, như vậy tâm trạng của mẹ và con sẽ thoải mái hơn nhiều. Và cũng nhớ cẩn thận với độ nóng/ lạnh, cứng/ mềm khi dọn đồ ăn cho bé.

Với bé lớn hơn, hãy cho bé ngồi chung bàn với người lớn và đối xử với bé như một chủ thể độc lập. Hãy nói với bé rằng bây giờ bé đã lớn, bé không còn cần ba mẹ phải đút như một em bé nữa. Nói chung, các bé độ 2-3 tuổi rất thích oai, thích tỏ ra mình "đã trưởng thành", thích tự thử nghiệm, nên hãy khích lệ sự độc lập của bé và hướng nó thành một thói quen. Cho phép bé tự lập thực đơn cho mình trước bữa ăn, tự chọn món mà bé thích trên nguyên tắc: ba mẹ tôn trọng con nên con cũng phải biết tự trọng và tôn trọng ba mẹ.

2. Hướng dẫn chi tiết cho bé

Nếu bé làm sai, thay vì cáu giận hoặc mẹ tự làm lấy cho nhanh thì hãy hướng dẫn cho bé. Hãy cho bé biết nên ngồi như thế nào, cầm muỗng đút vào miệng ra sao, khi ăn thì phải nhai kỹ, từ tốn và tập trung, không ngậm ê a, không vừa xem phim vừa ăn... Mẹ có thể kể cho bé nghe những câu chuyện đơn giản và sinh động để hướng dẫn cách ăn, làm mẫu cho bé với những động tác rõ ràng nhưng ngộ nghĩnh, đồng thời cho bé biết tác hại của việc ăn không đúng cách như dễ sâu răng, đau dạ dày... hoặc nếu ăn quá chậm thì sẽ không còn thời gian chơi, nghe mẹ kể chuyện...

Đừng trông mong bé giỏi ngay từ lần hướng dẫn đầu tiên của mẹ. Bé còn rất nhỏ nên mẹ phải kiên trì. Sai lầm của nhiều bà mẹ là bỏ cuộc quá sớm và nói rằng "con tôi khó quá". Sự thực là nếu không có vấn đề gì về thể chất và trí tuệ thì rất hiếm đứa trẻ khó đến mức không thể tập luyện được. Căn bản là mẹ có kiên nhẫn và có phương pháp hay không mà thôi.

3. Làm cho giờ ăn của bé thêm hào hứng

Hãy giúp bé hào hứng với bữa ăn của mình. Hãy chọn cho bé bộ đồ ăn đẹp để kích thích thị giác và sự hứng thú. Với bé lớn hơn một chút, hãy cho bé đi mua sắm cùng mẹ và để bé tự chọn đồ dùng cho mình. Ngoài yếu tố dinh dưỡng thì hãy quan tâm đến khẩu vị của bé. Điều này rất quan trọng vì nó không chỉ giúp bé ngon miệng hơn mà còn có tác dụng kích thích vị giác. Mình từng thấy rất nhiều mẹ xay nhuyễn các loại thức ăn chung với cháo rồi cho bé ăn, ngày nào cũng thế. Chẳng hạn: hôm nay ăn cháo tôm và bông cải xanh, tất cả cho vào máy xay nhuyễn thành một hỗn hợp sền sệt; ngày mai là cháo thịt với đậu Hà Lan cũng với kiểu chế biến như thế; ngày kia lại là cháo cá với rau... Về cơ bản thì mẹ đã chịu khó đổi món cho bé và để ý đến thành phần dinh dưỡng, nhưng kiểu ăn như thế không giúp bé nhận biết rõ ràng mùi vị và màu sắc của món ăn, không có tác dụng kích thích trí não để bé phân biệt cụ thể món bé ghét hoặc yêu thích, đồng thời khiến bé rất ngán ăn. Đó là chưa kể, nhiều mẹ cho bé ăn như thế suốt cả năm trời thì làm sao phát triển kỹ năng nhai của bé? Hãy chịu khó chuẩn bị riêng từng món để bé có cơ hội thưởng thức và phân biệt, đồng thời thay đổi khẩu phần và cách ăn theo độ tuổi phù hợp.

Một sai lầm phổ biến khác là thay vì cho bé một bữa ăn sinh động, phong phú mùi vị và sắc màu cũng như một bầu không khí vui tươi để tạo sự hứng thú thì nhiều mẹ lại biến giờ ăn của bé thành giờ chơi thực sự: đưa con đi rông khắp nơi để nhét vài muỗng cháo vào miệng, huy động cả một đội ngũ "hoạt náo viên" để làm trò vui cho bé, cho bé xem TV hoặc VCD lúc ăn, bày xung quanh bé một đống đồ chơi... Những trò này ban đầu có vẻ hiệu quả, bé tỏ ra sẵn lòng ban cho vài cái há miệng để trả công cho sự mua chuộc của mẹ. Tuy nhiên, bé sẽ trở nên bị lệ thuộc và không được chơi thì dứt khoát không ăn. Hơn nữa, đến một lúc nào đó bé cũng sẽ chán và ngày càng biếng ăn. Bé có những phản ứng tiêu cực như ngoảnh mặt đi khi mẹ đút, phun thức ăn hoặc nhè ra hai bên mép, ngậm thức ăn, khóc, thấy mẹ dọn đồ ăn là bỏ trốn... Tiếp đến là cuộc rượt đuổi khổ sở của mẹ với đủ cung bậc từ dỗ dành, căng thẳng rồi bất lực. Bữa ăn của bé trở thành một khoảng thời gian hết sức nặng nề. Bé đã hình thành một thói quen xấu mất rồi.

Đừng trách bé hư, hãy trách người lớn đã làm hư bé!

4. Đừng ép bé ăn

Quan điểm của mình là: hãy cho bé TẬN HƯỞNG bữa ăn, đừng bắt bé phải ăn. Bé còn cả cuộc đời phía trước để ăn cơ mà.

Nhiều mẹ lý luận: "Tôi tôn trọng nhu cầu của bé, nhưng bé lại ít có nhu cầu quá, nếu không ép thì làm sao bé lớn?"

Và đây là một số vấn đề mà theo mình người mẹ nên nghiêm túc nhìn lại:

- Thứ nhất, có phải thực sự nhu cầu của bé ít quá không, hay là áp lực ăn uống mẹ đặt vào con quá lớn? Mình nói vậy vì đã gặp không ít mẹ luôn stress chuyện ăn uống của bé, than con còi dù rằng con không hề còi theo chuẩn của WHO, ép con ăn càng nhiều càng tốt và cứ thấy con lên cân là sướng. Để làm gì vậy? Bé cần có một cơ thể khỏe mạnh, cân đối, bé cũng cần được vui chơi và vận động, được đi đây đi đó tìm hiểu thế giới xung quanh, được học hỏi và rèn luyện các kỹ năng sống. Bé đâu có phải sống chỉ để ăn! Thực tế là ngày càng nhiều trẻ dư cân vì sai lầm của ba mẹ.

- Nếu bé có dấu hiệu suy dinh dưỡng, và bé biếng ăn thực, thì cần phải tìm hiểu nguyên nhân do đâu bé biếng ăn để có giải pháp khắc phục, chứ không đơn giản là cứ ép bé ăn. Có bé biếng ăn vì mải chơi, có bé biếng ăn vì người không được khỏe, có bé biếng ăn vì thức ăn không ngon... Giải quyết tận gốc vấn đề thì mới giúp bé có hứng thú ăn uống trở lại. Nếu bé ham vui, hãy dẹp hết đồ chơi đi. Nên nhớ rằng chơi bời chỉ làm bé thêm sao nhãng bữa ăn mà thôi. Hãy dành những trò giải trí yêu thích của bé lại sau bữa ăn. Đó cũng là quyền lợi mà bé được hưởng nếu bé ăn nghiêm túc. Nếu bé đang ở trong giai đoạn có những mối quan tâm khác như tập bò, tập đi... hoặc bé đang bệnh, hãy chăm sóc bé nhiều hơn và kiên nhẫn chờ đợi. Nếu bé chán những món mẹ nấu, hãy chịu khó thử nghiệm thêm những món khác... Mình từng chứng kiến một số người mẹ cho con ăn tô cháo đến 2 tiếng đồng hồ, thức ăn đã vữa nhoét cả ra và con thì dợm ói mà vẫn cứ ép con ăn. Xin lỗi, thử đặt mẹ vào tình thế của bé lúc đó thì có nuốt nổi không? Nguyên tắc của mình là bữa ăn của con không nên kéo dài quá 30 phút. Nếu sau 30 phút mà con vẫn chưa ăn xong thì nên dẹp đồ ăn, tìm giải pháp khác để con có hứng ăn hơn chứ không phải là ép con ăn bằng mọi giá.

5. Có đối sách trước những đòn "tâm lý chiến" của bé

Bé tuy còn nhỏ nhưng quả thực là không đơn giản. Bé rất nhạy cảm với các phản ứng của mẹ, bé cũng biết nhõng nhẽo, yêu sách, lì lợm và bướng bỉnh để hướng mẹ theo đòi hỏi của bé. Nếu đòi hỏi ấy là thỏa đáng thì hãy cho phép bé được vòi vĩnh một chút. Nhưng khi bé sai, thì mẹ cũng phải biết nói KHÔNG. Ngoài ra, mẹ cũng phải có những đối sách hợp lý trước những đòn "tâm lý chiến" của bé. Ai bảo nuôi con là không cần binh pháp? :D

- Có thể bé sẽ hờn dỗi, rồi khóc nước mắt ngắn dài bên chén cơm để làm mẹ động lòng. Vẫn biết rằng mẹ nào cũng thương con nhưng đôi khi vì lợi ích lâu dài của con mà hãy cứng rắn một chút. Thay vì dỗ dành bé, tệ hơn là mua chuộc bé, thì hãy mặc kệ bé. Cho bé khóc lóc một chút cũng chẳng sao. Bé thấy mẹ tỏ ra dứt khoát không chấp nhận trò ỉ ôi đó thì lại có xu hướng muốn làm lành. Lúc đó, hãy giải thích cho bé hiểu là bé đã lớn, đừng có làm những trò trẻ nít như vậy (chà chà, bé sẽ tự ái lắm đây). Với bé nhỏ hơn, hãy im lặng chờ bé nín khóc. Bé sẽ nhìn mẹ dò xét xem mẹ có nhượng bộ không. Hãy xuống nước một tí, dịu dàng thể hiện cho bé biết bé cần ăn chứ không có chuyện mẹ nhượng bộ đâu. Nếu bé vẫn phản ứng dữ dội thì hãy xem lại đồ ăn có hợp với bé không.

- Cũng có thể bé tỏ ra bướng bỉnh, thậm chí "tuyệt thực" để mẹ phải xót ruột mà mau chóng đầu hàng. Đừng mắc mưu bé. Bé không vì nhịn một vài bữa mà xuống cân hoặc đổ bệnh đâu. Đôi khi còn phải cho bé tập đói nữa kìa (kiểu như Trạng Quỳnh cho chúa ăn mầm đá vậy, hehe). Hãy nghiêm túc hỏi bé vì sao bé không chịu ăn. Nếu bé bảo không thích thì hỏi xem bé thích món gì và làm món đó cho bé. Cũng có khi bé nói chẳng biết thích gì cả, thì hãy đưa ra mấy món gợi ý cho bé lựa chọn.

- Bé bảo bé thích ăn trứng mà suốt 10 ngày vẫn chỉ thích ăn trứng!!! Chà, bé đang khiêu khích mẹ đây. Nếu chỉ đơn giản là bé không biết chọn món ăn thì mẹ có thể gợi ý cho bé, nhưng nếu bé nghiện món trứng hoặc bé cố tình nói vậy để xem mẹ giải quyết có thỏa đáng không thì mẹ lại phải cao tay hơn. Đương nhiên mẹ không thể chiều bé mà cho ăn mỗi món trứng suốt 10 ngày vì như thế là thiếu cân bằng dinh dưỡng. Nhưng mẹ có thể thỏa hiệp với bé: sẽ cho một ít món bé thích với những kiểu chế biến khác nhau vào khẩu phần ăn kèm theo những đồ ăn khác đồng thời cam kết với bé là mẹ đã tôn trọng con nên con cũng phải hứa là sẽ ăn ngoan.

Nói chung, bé có rất nhiều đòn "tâm lý chiến" nên mẹ cần phải linh hoạt và sáng tạo chứ không thể cứng nhắc trong mọi tình huống. Ngoài ra, hãy luôn động viên và khuyến khích bé. Có thể lần đầu bé chưa được như mong muốn nhưng nếu có tiến bộ thì mẹ phải ngợi khen. Bọn trẻ rất thích được tỏ ra mình oai, mình lớn rồi chứ không còn là mấy đứa con nít ranh hỉ mũi chưa sạch, nên phải nắm bắt tâm lý đó mà vừa khen vừa khiêu khích kiểu như: "Hôm nay con ăn ra dáng người lớn quá!", "Ủa, con lớn vậy rồi mà không bằng em Nhím nhà cô A à?"

Hãy kiên nhẫn, nhẹ nhàng, nhưng cương quyết; đồng thời hiểu được tâm lý của bé.


Tóm lại, hãy tập cho con tự ăn và xem đó là một công việc nghiêm túc, cần đầu tư thời gian và công sức, cần có cả phương pháp đúng đắn nữa. Đừng để bé bị thui chột sự tự lập và tự tin, đừng tước đi cơ hội tự thử nghiệm của bé, cũng đừng tạo cho bé sự thụ động, thói đành hanh, ích kỷ, luôn xem mình là "cái rốn của vũ trụ" vì sự chiều chuộng quá đáng của người lớn. Có những bé đến 5 tuổi rồi vẫn phải đút ăn, hoặc chỉ ăn được vài ba món như thịt xay, trứng chiên mà không ăn cá, rau quả và hải sản..., khi ăn thì lê la khắp nơi, kéo dài vài ba tiếng... Đó là những sai lầm có tính hệ thống cần phải nghiêm túc điều chỉnh vì nó không chỉ làm ba mẹ mệt mỏi mà còn bất lợi cho sức khỏe và sự phát triển nhân cách cũng như kỹ năng sống của bé.